Verkiezingsonderzoek Gemeenteraden 2014

Op 19 maart 2014 wordt in bijna alle Nederlandse gemeentes een nieuwe raad gekozen. Die verkiezingen maken het bij uitstek mogelijk om als klein partijtje met weinig aanhang en een beperkt organisatievermogen enig politiek succes te behalen. In een kleine gemeente kunnen immers een paar honderd stemmen al genoeg zijn voor een zetel. Bovendien zijn er lokale partijen die, zonder het keurslijf van een landelijke partij, veel beter in kunnen spelen op lokale aangelegenheden en op die manier succes kunnen boeken.

Bij deze raadsverkiezingen spelen er nog twee zaken mee die ruimte creëren voor kleine en lokale partijen. Ten eerste een breed gedragen wantrouwen tegenover ‘Den Haag’ en de daaruit voortvloeiende slechte prognoses voor landelijke partijen. Ten tweede de afwezigheid van de Partij voor de Vrijheid (PVV). Die partij doet alleen mee aan de raadsverkiezingen in Almere en Den Haag. In de overige gemeentes laat ze haar achterban in de steek.

De kleine partijtjes die gebruik maken van deze mogelijkheden zijn van zeer verschillend pluimage. Maar het zal niet verbazen dat er de nodige extreemrechtse partijtjes meedoen, of partijtjes die zelf niet uitgesproken extreemrechts zijn, maar wel rechtsextremisten op hun kandidatenlijst zetten.

Het aantal expliciet extreemrechtse partijen dat deelneemt is beperkt. De PVV is al genoemd. Daarnaast doet de Nederlandse Volks-Unie (NVU)  mee in drie gemeentes: Arnhem, Purmerend en Westland.

In enkele gemeentes doen partijtjes mee die proberen in het electorale gat van de PVV te springen. Voor een deel gaat het duidelijk om extreemrechtse partijen. Zo zijn de Partij Vrij Almelo (PVA) en de Partij Vrij Utrecht (PVU) niet alleen in programma als extreemrechts te kwalificeren, maar zijn hun kandidaten ook afkomstig uit andere extreemrechtse partijen. Daarnaast zien we  verschillende PVV-klonen opduiken, soms bevolkt door (voormalige) PVV-aanhangers, soms met programma’s in lijn met het PVV-gedachtengoed. Het gaat hier om lokale initiatieven of in het geval van het nieuwe partijtje ‘Artikel 50’ om een poging van ex-PVV’er Daniël van der Stoep. Het lijkt onwaarschijnlijk dat de landelijke PVV betrokken is bij de kandidaatstelling van actieve PVV’ers bij andere partijen. Maar zeker weten doen wij dat niet.

Het aantal rechtsextremisten dat een lange geschiedenis heeft in allerlei partijen, lijkt af te nemen. In het verleden bleek vaak dat wanneer er een nieuwe extreemrechtse partij werd opgericht, figuren opdoken die een verleden hadden in partijen als de NVU of bijvoorbeeld de Centrumpartij. Onze indruk is dat we dat bij deze verkiezing opvallend veel minder zien. Dit kan zowel komen door betere screeningsmogelijkheden door de opkomst van internet, door het besef dat extreme figuren zowel de partij als zichzelf in de problemen brengen, als door het ontbreken van een echt landelijk opererende partij die leden accepteert. Desondanks kwamen we nog een aantal voormalige leden van de Centrumpartij en de Centrumdemocraten tegen. Verder kandideert de Roermondse afdeling van ‘Artikel 50’ een activist van de fascistische jongerenorganisatie Zwart Front. Het kan ook zijn dat wij minder zien omdat de PVV zich niet meer in de kaart hoeft te laten kijken. Zittende partijen kunnen het bij raadsverkiezingen doen met vooral zittende raadsleden en hoeven niet opnieuw handtekeningen te verzamelen voor verkiezingsdeelname. Daarmee blijven bekende rechtsextremisten die de PVV steunen buiten beeld, terwijl die partij verschillende malen blijk heeft gegeven van een sterke magneetfunctie ten opzichte van deze rechtsextremisten. Zie ‘Wilders maakt nieuwe vrienden’, ‘Rechtsextremisten actief bij PVV’, ‘Rechtsextremisten steunen Geert Wilders’ en ‘Ruud Sablerolle – PVV-coördinator was betrokken bij Nieuw Rechts‘.

Op onderstaande pagina’s presenteren wij per provincie een overzicht van de deelname van extreemrechtse partijen en van partijen die hun lijsten hebben opengesteld voor rechtsextremisten.